Snacken op locatie

Friet-uurtje
 

De Geschiedenis 

 

 

 

 

 

 

                                Namen, Andenne en Dinant Belgie 15 maart, 1680  

  

                                Geschiedenis van de verse friet. Oorsprong Patat frites.
 

                                Het verhaal van de friet gaat terug tot in 1680.

                                De inwoners van Namen, Andenne en Dinant                                                             hadden er toen de gewoonte om te vissen in de Maas                         en de kleine visjes die ze er bij vingen in olie te bakken.

 

  

Maar in tijden van vorst of gevaarlijke stromingen werd het riskant om te vissen en sneden de inwoners aardappelen in de vorm van kleine visjes, die ze dan eveneens in de olie bakten. Dit verhaal is afkomstig van de hand van de Belgische historicus en gastronoom Jo Gérard. Naar zijn zeggen uit een oud familiedocument van zijn betovergrootvader Joseph Gérard[1], dat echter nooit werd gepubliceerd.
Hierdoor is het echter ook nooit door anderen gecontroleerd of bevestigd geworden.
 

Een meer betrouwbaardere verklaring voor het ontstaan van friet is afkomstig uit Frankrijk. De Fransen eisen evenzeer de creatie van hun patates frites op, en verwijzen daarbij naar ‘de allereerste friture’ die op de Pont Neuf zou hebben gestaan.

  

Friet, Patat, French Fries,

Het is bekend onder diverse benamingen die in verschillende delen van het Nederlandse taalgebied gebruikelijk zijn. In de drie zuidelijke provincies van Nederland spreekt men van friet en in Vlaanderen wordt meestal van frieten, frietjes of fritten gesproken, terwijl in de rest van Nederland men het meestal over patat heeft. In Noord-Holland en Utrecht raakt de benaming Vlaamse friet echter steeds meer in zwang. Andere benamingen zijn patates frites en frites. Het gebruik van “patat” kan in Vlaanderen en Zeeland verwarring veroorzaken, omdat het daar “aardappel” kan betekenen.
 

Engelstaligen spreken van French fries, een benaming die afkomstig zou zijn van het Ierse to french, wat “snijden” betekent. Amerikaanse geallieerden die de Belgische frieten geproefd zouden hebben tijdens het Ardennenoffensief, vertaalden ze als French Fries naar de taal die er gesproken werd door de plaatselijke bevolking – het Frans – en Fries voor de bereidingswijze in de friteuse.

 

Rond 1900 waren frieten al gemeengoed in België, maar in Nederland nog vrijwel onbekend. Het is niet bekend waar en wanneer in Nederland de eerste frites is verkocht. De Nederlandse snack- en fastfooddeskundige Ubel Zuiderveld oppert in zijn verhaal 'Een eeuw frites in Nederland' de mogelijkheid dat dit rond 1905 geweest zou kunnen zijn op de kermis van Bergen op Zoom. Wel is zeker dat via Belgische vluchtelingen in ons land gedurende de Eerste Wereldoorlog al menig Nederlands gastgezin op grotere schaal met frites kennis maakte.

 

De eerste keer dat frieten in de Nederlandse literatuur opduiken is in de herinneringen van Willem Walraven (Eendagsvliegen, Amsterdam: Van Oorschot 1971, pag. 83-84) aan zijn Rotterdamse jaren (1907-1909).
Hij verhaalt over "het mooie Françaisetje die een dronken moeder had en die op
het Rode Zand des avonds zong bij haar stalletje:
Des pommes frites!/De belle friture!/Des pommes Frites! A frite!"

  

Braking News met dank aan het Openlucht Museum Arnhem

2 januari 2011 publiceerde het NRC Handelsblad een artikel over het pas verschenen boek ‘Het grote frietboek’. Zowel in het artikel, als in het boek wordt gezegd dat de geschiedenis van patat begon in 1905 in Bergen op Zoom. Wetenschappelijk medewerker van het Nederlands Openluchtmuseum, Leendert van Prooije, deed hierover eind 2010 een bijzonder ontdekking.  

Toen Leendert voor een heel ander onderwerp research aan het doen was trok een bericht uit 1846 zijn aandacht. Het bericht is waarschijnlijk (op dit moment)
de vroegst bekende verschijning van de friet in Nederland.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                   het bericht uit de courant van december 1846

  

Er staat geen plaatje bij de berichten, maar er staat dat in Amsterdam 'gebraden aardappelen’ werden verkocht, ‘in navolging van Parijs’ ‘naar eene Fransche wijze bereid’. ‘Honderden mensen stroomden er op dat uur heen, en keerden met aardappels beladen terug; vooral de Amsterdamsche straatjongen deed zich te goed.'
Er bleken meer stukken over in de landelijke kranten te staan, dus blijkbaar was het wel wat bijzonders. 

  

Belgie heeft ook een heus Friet museum. 

Het Frietmuseum langs de Vlamingstraat 33 in Brugge En is dagelijks open van 10.00 tot 17.00 uur. Een toegangsticket kost maximum 6 euro. Een bezoek duurt gemiddeld anderhalf uur. Kijk voor meer informatie op:  frietmuseum.be

   

Aardappel stories: 

Het ontstaan van de friet (De visjes uit de Maas)  

De inwoners van Namen, Andenne en Dinant, vooral de arme, waren gewend om uit de Maas kleine visjes te vangen en te frituren om hun dagelijkse kost te verbeteren. Maar als het water bevroor en het vissen riskant werd, sneden ze de aardappelen in de vorm van visjes en frituurden ze die op dezelfde manier. Deze gewoonte bestaat al van 1680.

  

De geschiedenis van het Bintje:  

In het begin van de 20ste eeuw was er in het Friese dorpje Suameer een onderwijzer, meester De Vries, die bezeten was van aardappelen en die al zijn vrije tijd besteedde aan aardappelexperimenten. Hij kruiste bekende rassen en kweekte zo nieuwe variëteiten die hij telkens de naam van één van zijn 9 kinderen gaf. Toen hij een tiende nieuw aardappelras gekweekt had, noemde hij dat naar een meisje uit zijn klas: Bintje Jansma. Precies die aardappel werd wereldberoemd.

  

Het ontstaan van de chips:  

De chips ontstond in 1853 in de Amerikaanse stad Saratoga. Meneer Vanderbilt, de magnaat van de scheeps- en spoorwegenindustrie, schuift aan tafel voor een lekker stuk vlees met frieten. Omdat hij die te dik vindt, stuurt hij ze terug naar de keuken. De heer des huizes, George Crumb, laat zich echter niet van zijn stuk brengen en wil Vanderbilt een lesje leren. Hij snijdt de aardappelen in flinterdunne schijfjes en dompelt die in de kokende olie. De kelner gaat terug de zaal in en trakteert de onthutste Vanderbilt op... ‘potato chips’, letterlijk ‘aardappelspaanders’!  

Zodra hij van de verrassing bekomen is, proeft Vanderbilt van de knapperige schijfjes, die zo dun zijn dat hij ze met zijn vingers moet eten. Precies daardoor vindt hij ze best lekker en verzoent zich met de straf.

  

De herfstvakantie:  

De herfstvakantie hebben we te danken aan de aardappel. Vroeger was het rooien van aardappelen handwerk en werd het hele gezin ingeschakeld om de oogst uit de grond te halen. In de aardappelstreken verzuimden in de rooiperiode zoveel kinderen school dat er maar een vakantie werd ingelast.